Нийсакхаттар
Нохчойн маттахь нийса кхаттар.
1. Абанаш: «й» диллар
27.01.2025,
Асланбек Йесера
«я», «яь», «е», «ё», «ю», «юь» метта «йа», «йаь», «йе», «йо», «йу», «йуь» дахка.
деша
2. Абанаш: «иэ», «ие», «уо» диллар
16.02.2025,
Асланбек Йесера
Хьайна лаахь «иэ», «ие», «уо» дилла, ца лаахь ма дилла.
деша
3. Абанаш: дахдар
17.02.2025,
Асланбек Йесера
Ши мукъа йиш ду, шайна тӏехьа «й» хӏоттарца дахлуш. И шиъ «и», «уь» ду. Кхинаш деха хилар гайта лаахь, тӏоьхула зил хьакха; ца лаахь, ма хьахьа.
деша
4. Абанаш: «ь», «ъ» диллар
23.02.2025,
Асланбек Йесера
Мукъазий, мукъий аба къасто лаахь, цу шин йуккъа «ъ» дилла.
деша
5. Абанаш: «э» йа «е» диллар
23.02.2025,
Асланбек Йесера
Дешдекъа хьалха «э» дилла, цунна йуккъахь йа тӏехьа «е» дилла.
деша
6. Абанаш: «эв», «ев» йа «аьв» диллар
25.02.2025,
Асланбек Йесера
Хӏорш [eu̯], [oi̯], [ø̯ɐu̯] хезачохь ӏ-ний, хь-ний тӏехьа «аьв» дилла, кхечанхьа дешдакъа долалучохь «эв», цунна йуккъахь йа тӏехьа «ев» дилла.
деша
7. Абанаш: «ст» диллар
25.02.2025,
Асланбек Йесера
Дош долалучохь [st] йа [s] йа [t] хезачохь, «ст» дилла.
деша
8. Абанаш: «сс», «тт», «лл» чеккхенгахь диллар
25.02.2025,
Асланбек Йесера
Лач дожаршкахь шала хезаш делахь, цӏераниг дожарехь шалха дилла «сс», «тт», «лл»; дацахь цхьалха дилла «с», «т», «л».
деша
9. Абанаш: шалха абанаш дахкар
25.02.2025,
Асланбек Йесера
Шалха абанаш ул-уллехь нислахь, хьалхарчун шолха аба ма дилла. Цхьатера шин йуккъахь зил белахь йа цхьатера дацахь, ший а дуьззина дилла. Логаниг кхоъ ул-уллехь нислахь, тӏехьа цхьа «ӏ» йа «ъ» дилла.
деша
10. Абанаш: мера «н» диллар
25.02.2025,
Асланбек Йесера
Хандешан, мухалдешан, ардамдешан цхьа дешдакъа бен дацахь, тӏехьа «н» дилла. Йуха доланиг дожаран чеккхенашкахь дилла.
деша
11. Цӏердош: жимдийриган чеккхенаш
01.03.2025,
Асланбек Йесера
Тӏаьххьарчул хьалхарчу дешдекъехь дерг «о» делахь йа хезаш дерг [i̯ɐ] йа [iːə̯] долуш «е» делахь, «аг» дилла. Кхечанхьа «иг» дилла.
деша
12. Цӏердош: дукхаллин дагаран чеккхенаш
01.03.2025,
Асланбек Йесера
Дукхаллин дагар кхуллуш «ш», «аш» йа «еш» дуьллу.
деша
13. Цӏердош: чеккхенгахь «ъ» дерш легор
30.03.2025,
Асланбек Йесера
Чеккхенгахь «ъ» делахь, и охьа а дожадей, хьайна йеза дожаран чеккхе тӏетоха.
деша
14. Цӏердош: чеккхенгахь «и» йа «у» дерш легор
30.03.2025,
Асланбек Йесера
Чеккхенгахь «и» йа «у» делахь, дожаран чеккхе йеккъа тӏетоха.
деша
15. Цӏердош: чеккхенгахь мукъаза йиш дерш легор
30.03.2025,
Асланбек Йесера
Чеккхенгахь мукъаза эшар долу дешнашний, дожаран чеккхенний йукъа «а» дилла.
деша
16. Цӏердош: чеккхенгахь «ие» йа «уо» дерш легор
31.03.2025,
Асланбек Йесера
Чеккхенгахь «ие» йа «уо» делахь, йуккъе «н» дуьллуш тӏетоха дожаран чеккхе.
деша
17. Цӏердош: дагарден «й», «ий» диллар
02.04.2025,
Асланбек Йесера
Дагардеш тӏехьа дуьллу «ий», «й» нийса диллар.
деша
18. Цӏердош: дукхаллин кепаш легор
04.04.2025,
Асланбек Йесера
Дукхаллин кепаш нийса легор.
деша
19. Мухалдош: дукхаллин кеп
02.04.2025,
Асланбек Йесера
Цхьацца долу мухалдешнийн дукхаллин кеп хуьлу.
деша
20. Мухалдош: цалегарш
21.05.2025,
Асланбек Йесера
Хӏара дешнаш дожаршкахь ца хуьйцу: раз, пурх, лач, перс, деакӏов, харц, сов.
деша
21. Мухалдош: чеккхенгара цадоьшу «а»
22.05.2025,
Асланбек Йесера
Чеккхангахь хуьлу, цадоьшу «а» нийса диллар.
деша
22. Мухалдош: лааме кепаш
24.05.2025,
Асланбек Йесера
Мухалдешнех лааме кепаш «иг», «ниг», «аш», «наш» тӏе а тухуш кхуллу.
деша
23. Мухалдош: дустаран дешчеккхе
01.06.2025,
Асланбек Йесера
Дустаран дешчеккхе нийса йиллар.
деша
24. Дагардош: «цхьаъ» легор
01.06.2025,
Асланбек Йесера
«Цхьаъ» нийса легор.
деша
25. Дагардош: декъаран кеп
01.06.2025,
Асланбек Йесера
Декъаран дагардош нийса диллар.
деша
26. Дагардош: ткъаннаш, 100, 1000
07.06.2025,
Асланбек Йесера
Ткъаннашший, 100, 1000 нийса дахкар.
деша
27. Дагардош: рогӏаллинаш
01.06.2025,
Асланбек Йесера
Рогӏаллин дагарш нийса дахкар
деша
28. Цӏерметдош: легар
10.06.2025,
Асланбек Йесера
Цӏерметдешнаш нийса легор.
деша
29. Цӏерметдош: чеккхенгахь «берш» дерш легор
14.06.2025,
Асланбек Йесера
Чеккхенгахь «берш» дерш нийса легор.
деша
30. Цӏерметдош: кхин а легарш
02.09.2025,
Асланбек Йесера
«И»/«иза», «а»/«аза», «хӏара», «ишттаниг», «муханиг», «муьлханиг», «оццулниг», «кхулниг», «хӏоккхулниг» нийса легор.
деша
31. Цӏерметдош: лаамечу доладерзорчеран легарш
27.09.2025,
Асланбек Йесера
Нийса лааме доладерзоран цӏерметдешнаш легор.
деша
32. Цӏерметдош: кхидолчеран легарш
29.09.2025,
Асланбек Йесера
Хӏара цӏерметдешнаш «вовш», «массо а», «дерриге а», «вайша»/«вайшиъ», «маса» нийса легор
деша
33. Хандош: дешнаш схьадохуш кеп ларйар.
29.09.2025,
Асланбек Йесера
Кеп ларйан йеза хандешан кепех дешнаш схьадохуш.
деша
34. Хандош: карарчу хенан чеккхенаш
20.10.2025,
Асланбек Йесера
Карарчу хенахь чеккхенгахь «а», «у», «о», «ов», «оь» йа «уьй» маца дуьллу.
деша
35. Хандош: хӏинцца йахана хан
26.10.2025,
Асланбек Йесера
Хӏинцца йаханчу хенан чеккхенаш нийса йахкар.
деша
36. Хандош: йахан хан
30.10.2025,
Асланбек Йесера
Йахана хан нийса кхоллар.
деша
37. Хандош: йахана йаьлла хан
30.10.2025,
Асланбек Йесера
Йахана йаьлла хан нийса кхоллар.
деша
38. Хандош: йогӏу хан
31.10.2025,
Асланбек Йесера
Йогӏу хан нийса кхоллар.
деша
39. Хандош: хаттаркеп
31.10.2025,
Асланбек Йесера
Хандешан хаттаркеп нийса кхоллар.
деша
40. Хандош: хьалха йахана хан
31.10.2025,
Асланбек Йесера
Хьалха йахана хан нийса йиллар.
деша
41. Хандош: ихна хан
31.10.2025,
Асланбек Йесера
Ихна хан нийса кхоллар.
деша
42. Хандош: дацаркеп
01.11.2025,
Асланбек Йесера
Дацаркеп нийса йиллар.
деша
43. Ардамдош: тӏехьа шордар
01.11.2025,
Асланбек Йесера
Ардамдош нийса шордар.
деша
44. Ардамдош: кепаш ларйар
03.11.2025,
Асланбек Йесера
Карарчу хенах схьайовлу кепаш ларо йеза.
деша
45. Ардамдош: легарш
03.11.2025,
Асланбек Йесера
Ардамдешнийн нийса легарш.
деша
46. Ардамдош: чӏагӏдардош
05.11.2025,
Асланбек Йесера
Чӏагӏдардешнийн эшарш нийса шалхадахар.
деша
47. Ардамдош: билламдош
05.11.2025,
Асланбек Йесера
Билламдош нийса диллар.
деша
48. Ардамдош: «ду»-х схьадевлларш
05.11.2025,
Асланбек Йесера
«Ду»-х схьадевлла ардамдешнашший нийса дахкар.
деша
49. Чолхадош: къаьстинакхаттар
10.11.2025,
Асланбек Йесера
Чолхадош кхуллуш хенахь къаьстина кхаттар.
деша
50. Чолхадош: цхьаьнакхаттар
12.11.2025,
Асланбек Йесера
Чолхадош кхуллуш хенахь цхьаьнакхаттар.
деша
51. Чолхадош: зилца кхаттар
12.11.2025,
Асланбек Йесера
Чолхадош кхуллуш хенахь йуккъе зил хьокхуш кхаттар.
деша
52. Керла могӏа
18.11.2025,
Асланбек Йесера
Дош нийса керлачу могӏане дехьадаккхар.
деша
53. Доккха аба
18.11.2025,
Асланбек Йесера
Дешнаш доккха абанашца дӏа маца доло деза.
деша